Kubizm

Był ruchem artystycznym początku XX wieku, który rozwinął się głównie we Francji. Zrewolucjonizował malarstwo i rzeźbę w Europie, inspirując jednocześnie podobne nurty w muzyce, literaturze i architekturze.

Krytyk sztuki Louis Vauxcelles po raz pierwszy użył terminu kubizm. Pochodzi od francuskiego słowa kostka, które oznacza sześcian lub sześcian. Choć wkrótce pojęciem tym powszechnie zaczęto nazywać malarstwo kubistyczne. Artyści tworzący swoje dzieła w duchu kubizmu przez długi czas unikali jego używania. Kubizm jest uważany za jeden z najbardziej wpływowych ruchów artystycznych XX wieku. Powstał w latach 1907-1911.

Prekursor kubizmu

Prekursorem kubizmu był Georges Braque. On i Pablo Picasso stworzyli podwaliny tego żywego, niezwykle oryginalnego ruchu, do którego wkrótce dołączyło wielu innych artystów. Między innymi: Jean Metzinger, Juan Gris, Albert Gleizes, Robert Delaunay, Henri Le Fauconnier czy Fernand Leger. Kubistyczne obrazy od początku wywoływały wiele kontrowersji. Jednak ich oryginalność, silne oddziaływanie estetyczne i bezkompromisowość znajdowały także zwolenników. Zwłaszcza w kręgach artystycznych.

Sztuka kubistyczna odzwierciedla pewne konkretne założenia i postulaty, które wypracowali malarze kubizmu i ich dzieła są tego egzemplifikacją. Twórcy kubizmu zastosowali kilka typowych technik formalnych – wszystkie można znaleźć w ich twórczości. Głównie brak zastosowania zasad perspektywy, geometryczne uproszczenie kompozycji lub jej rozkład na wiele różnych elementów świetlnych. Później w rozwoju stylu artyści syntetycznego kubizmu zaczęli wykorzystywać w swojej twórczości realne elementy, takie jak gazety, tapety czy kartki kolorowego papieru. Kubizm chciał wydobyć bryłę, przestrzenną, trójwymiarową strukturę obiektu. Na przykład portrety kubistyczne przedstawiają elementy twarzy i ciała uchwycone z różnych stron i pod różnymi kątami, dając z jednej strony wrażenie chaosu, z drugiej przestrzenności.

Portretowany obiekt (nie koniecznie osoba) powinien najpierw zostać rozbity na wiele osobnych płaszczyzn namalowanych w różnym oświetleniu. Następnie zostają przedstawione obok siebie na płótnie – to podstawowa technika, jaką postulował kubizm. Reprodukcje dzieł tego nurtu, które zdobią dziś wiele wnętrz, ukazują zakładany przez kubistów efekt w postaci pełniejszego obrazu zaprezentowanej kompozycji.

Zerwanie z dotychczasowymi tradycjami artystycznymi w kubizmie

Podczas gdy wiele prac kubistycznych, takich jak słynne „Dziewczyny z Awinionu” Picassa, przedstawiało postacie, martwe natury czy dzieła natury nieożywionej były głównymi tematami nurtów malarskich. W całej historii malarstwa trudno znaleźć jakikolwiek inny nurt artystyczny, który tak zdecydowanie zerwał z dotychczasowymi tradycjami artystycznymi. Kubiści chcieli przedefiniować rzeczywistość, a nie tylko próbować ją odzwierciedlić. Dzięki zastosowaniu technik takich jak deformacja, dekonstrukcja czy kolaż, kubizm wywarł ogromny wpływ na współczesną estetykę. Był także inspiracją i motorem rozwoju innych kierunków artystycznych, takich jak futuryzm, konstruktywizm czy ekspresjonizm.

Poza wspomnianymi już „Dziewczynami z Awinionu” nie można tu pominąć najsłynniejszych obrazów kubistycznych: „Portret Picassa” Juana Grisa, „Kobieta z gitarą” Georgesa Braque’a, „Kobieta, twarz i profil” Jeana Metzingera czy Gris ’ „Gazeta i miska na owoce”.