Obrazy ekspresjonizmu
Ekspresjonizm to nurt w sztukach wizualnych, którego początki sięgają roku 1901, kiedy nazwa została po raz pierwszy użyta jako tytuł serii obrazów francuskiego malarza Juliena-Auguste Hervé, które były wystawiane w prestiżowym słynnym paryskim Salonie Niezależnych. Jednak malarstwo ekspresyjne rozwijało się od końca XIX wieku, a za jego prekursorów uważano Edvarda Muncha, Jamesa Ensora i Paula Gauguina.
Obrazy ekspresjonistyczne powstają w założeniu kierunku – mają wyrażać emocje artysty i silnie oddziaływać na odbiorcę, zwłaszcza jego – stąd nazwa kierunku, słowo ekspresjonizm pochodzi z łac. expressio – wyrażać.
Ekspresjonizm – wejrzeć w istotę rzeczy i jaźni
Głównym założeniem ekspresjonizmu było jak najdalsze odejście od realizmu, naturalizmu, a nawet impresjonizmu – które imitują rzeczywistość, podczas gdy ekspresjonizm w malarstwie stawia na najczystszy subiektywizm w komunikacji i ekspresji. W malarstwie ekspresjonistycznym nie chodzi o pokazywanie prezentowanych przedmiotów, ale o ujawnienie za ich pośrednictwem najgłębszego ja artysty, poszukiwanie istoty i istoty tych rzeczy, którymi zajmuje się artystyczny umysł twórcy. Na teoretycznym poziomie ekspresjonizmu można znaleźć wiele odniesień do indywidualizmu Nietzschego, pesymizmu Schopenhauera czy intuicjonizmu Bergsona.
Formalnie ekspresjoniści używali głównie mocnych, sugestywnych kolorów, ostrych konturów, mocnych kontrastów, zniekształceń i brzydkiej estetyki. Ich prace często ukazują strukturę kompozycji i specyficzny szkielet obrazu, ponadto prace są stosunkowo zwięzłe w formie, która często pełniła rolę ważniejszą niż treść.
Ekspresjoniści w swoich dziełach często odwoływali się także estetyki ludowej, sztuki prymitywnej i dziecięcej – właśnie ze względu na jej intuicyjny, „nieszkolony” charakter i przekaz płynący prosto z serca.
Ekspresjonizm w sztuce
Swoje piętno ekspresjonizm odcisnął nie tylko na malarstwie. To jeden z niewielu kierunków w sztuce, który odegrał także ogromną rolę w rozwoju innych dziedzin twórczości. Przejawy ekspresjonizmu odnajdujemy w grafice, rzeźbie, muzyce, literaturze, teatrze czy nawet filmie.
Przedstawiciele ekspresjonizmu w sztuce
Ekspresjonizm europejski miał kilka potężnych ośrodków, z których idee rozprzestrzeniały się po całej Europie.
Jednym z nich jest Drezno. Tam w 1905 roku powstała grupa artystyczna „Die Brücke”, w skład której weszli Ernst Ludwik Kirchner, Erich Heckel, Karl Schmidt Rottluff i Fritz Bieyl, do których dołączyli kolejno Emil Nolde, Max Pechstein i Otto Muller. W 1911 cała grupa przeniosła się do Berlina.
Innym znanym ośrodkiem ekspresjonizmu było Monachium, gdzie w 1909 r. powstało stowarzyszenie „Neue Kunstlervereinigung”, a po jego rozłamie powstała grupa „Der Blaue Reiter”. Wśród nich byli znani ekspresjonistyczni malarze Wassily Kandinsky, Gabriel Monte, Franz Marc, August Mack i Paul Klee.
Do innych szkół ekspresjonistycznych zaliczyć możemy berliński klub „Die Pathetiker”, a także działalność artystów niezależnych, jak Oskara Kokoschki i Richarda Gerstla.
Ekspresjonizm w malarstwie polskim
Idea ekspresjonizmu nie ominęła także Polski. W 1918 roku wokół czasopisma artystycznego „Zdrój”, któremu patronował Stanisłąw Przybyszewski zawiązała się grupa BUNT, do której należeli między innymi malarze Jerzy Hulewicz, Małgorzata Kubicka, Stanisław Kubicki, Jan Panieński, Stanisław Skotarek, Stefan Szmaj, Jerzy Woroniecki i rzeźbiarz August Zamoyski. Innymi przedstawicielami ekspresjonizmu w Polsce byli Wojciech Weiss, Andrzej Pronaszko, i Witold Wojtkiewicz.
